Av köpeği eğitimi, yüzlerce yıl önce insan ve köpeğin birlikte hayatta kalabilmek adına yaptıkları iş birliğinin günümüzdeki karşılığıdır.

Bugün “Avcılık Sporu” olarak adlandırılan olay aslında insanın doğaya dönme isteğini simgeler. İnsan – köpek – av üçgeninde içten içe saygı vardır. İşin tarihçesine girersek insan ve köpek arasındaki ilişkinin 6 – 7 bin yıllık olduğunu söyleyende var, mazisinin 14 – 15 bin yıl kadar geriye gittiğini iddia eden de. Avcılık sporuna bakış sosyologların, avcılığın tarihi gelişimi de tarihçilerin olsun.

Av Köpeği Eğitimi Nasıl Verilir?

Ben insan ve av köpeği arasındaki iş birliğinin başarılı sonuç verebilmesinin tek şartı olan av köpeği eğitimi üzerinde duracağım.

1. Av Köpeği Eğitimi Giriş

Avcılık; Avcı ve Av Köpeğinin koordineli çalışmasıyla başarıya ulaşabilir. İyi eğitim almamış köpek avı çekilmez hale getirir. Kaptanlığını avcının yaptığı, tercihe göre köpek sayısının belirlendiği takım oyununda herkes kendi görevini tam olarak yerine getirmelidir. Oyunculardan birinin hatası en iyi ihtimalle başarısızlık en kötü ihtimalle de kazalarla sonuçlanır.

Eğitim süreci hakkında farklı görüşler ortaya atıldığını görebiliyoruz. Farklı metotların farklı avantajları ve dezavantajları ortaya çıkıyor. Ama dönüp dolaşıp tüm eğitimlerin temeli “itaat” ve “köpeğin yakınlığına” çıkıyor. Bu nedenle bir sonraki başlıkta Av Köpeği Türlerine yer vermeyi uygun buldum. Eğer köpeğin doğası uygun değilse ne yaparsanız yapın istediğiniz takım oyuncusuna asla sahip olamazsınız.

Köpeğin size verebilecekleri kabiliyetleri ile sınırlıdır. Beyin gelişimi, öğrenme içgüdüsü farklı şekillerde tetiklenebilir. Ancak köpeğin doğası yani fiziki ve karakter özellikleri müsait değilse onun av köpeği olmasını bekleyemezsiniz.

Yavru köpekler ilk doğduklarından itibaren anneleri ve kardeşleri tarafından eğitilmeye başlarlar. Doğanın koyduğu kanunlarla gelişmeye başlayan köpek öğrenmeye açtır daha doğrusu öğrenmek zorundadır. İnsanla olan ilişkisinde de hakimiyetin insanda olduğunu bilmesi gerekir. İtaat eğitiminin sekteye uğradığı ve ileride sorun yarattığı süreç yavruluk döneminden itibaren başlar.

Av köpeği olsun ya da olmasın insan – köpek ilişkisinde köpek itaat etmesi gerektiğini bilmelidir. Sahibini Alfa (Lider) olarak görmek zorundadır. Eğer Alfa yoksa, kendisi Alfa olmak zorundadır. Onun dünyasında lider boşluğuna tahammül edilemez.

2. Av Köpeği Türleri

Az öncede belirttiğim gibi köpeğin doğası onun yapabileceklerinin sınırını belirler. Türkiye’de av köpeği olarak kullanılan başlıca türleri aşağıda görebilirsiniz.

İngiliz Setter

İngiliz Av Köpeği / İngiliz Setter

Ağırlık: Ortalama 27 kg. civarı.

Yerden Omuz Yüksekliği: 63 cm.

Uzunluk: Erkek 69 cm, Dişi 61 cm.

Ortalama Ömür: 10 – 12 yıl.

Vatanı: İngiltere, Galler.

Renkleri: Blue, Liver, Orange, Lemon ve Chestnut Belton.

Karakter: Yaramaz, Enerjik, Sevecen, Dayanıklı, Çalışkan, Oyuncu ve Zeki.

Alman Pointer / Drahthaar

Alman  / Drahthaar av köpeği eğitimi 3 önemli etken

Ağırlık: 27-32 kg

Yerden Omuz Yüksekliği: 61 – 68 cm arası

Uzunluk: 60-62 cm

Ortalama Ömür: 12-14 yıl.

Vatanı: Almanya

Renkleri: Karaciğer Rengi, Siyah Beyaz

Karakter: Başına Buyruk, Zeki, Sevecen, Enerjik, Dost Canlısı

Alman Pointer / Kurzhaar

Alman av köpeği eğitimi ne zaman başlar? / Kurzhaa

Ağırlık: 25-30 kg

Yerden Omuz Yüksekliği: 53-60 cm arası

Uzunluk: 51-58 cm

Ortalama Ömür: 12-14 yıl

Vatanı: Almanya

Renkleri: Karaciğer Rengi, Siyah Beyaz, Kahverengi ve Beyaz, Kahverengi

Karakter: Hareketli, Zeki, Cesur, Sevecen, Çalışkan, Kendi başına buyruk

İtalyan Setter / Bracco

İtalyan Setter / Bracco Av köpeği eğitimi nasıl verilir?

Ağırlık: 26-39 kg

Yerden Omuz Yüksekliği: 56-65 cm

Uzunluk: 64-68 cm

Ortalama Ömür: 12 -13 yıl

Vatanı: İtalya

Renkleri: Beyaz, Turuncu ve Beyaz,

Karakter: İnatçı, Sevecen, Sadık, Oyuncu,

Fransız Pointer / French spaniel

Fransız Pointer Av köpeği koku eğitimi

Ağırlık: 17-25 kg

Yerden Omuz Yüksekliği: 47-58 cm

Uzunluk: 42-47 cm

Ortalama Ömür: 10 -12 yıl

Vatanı: Fransa

Renkleri: Beyaz – Kahve

Karakter: Çevik, İtaatkar, Çalışkan, Sosyal, Oyuncu

3. Yavru Av Köpeği Eğitimi Ne Zaman Başlar?

Köpek eğitimin yaşı ve yöntemleri konusundaki tartışmalar süre dursun. Av köpeği eğitimi erken yaşlarda hatta bebeklik dönemlerinde başlamalıdır. Özel eğitim (Ferma, Aport vb.) olmasa bile temel eğitimlerin küçük yaşlarda başlaması gerekmektedir. İleride iş birliği yapacağı alanlardaki becerilerinin gelişmemesi ya da yanlış yönde gelişmesi onu iyi bir av köpeği yapmaktan alıkoyacaktır.

Temel eğitimler öncesinde de sahibinin ve aile bireylerinin hiyerarşik düzende en üstteki yerlerini alması gerekir. Köpekler birlikte yaşadıkları insanları sürünün parçası olarak görür. Sürü içindeki konumunu geliştirmek ister, eğer boşluk verilirse kendisini en üstte görmek isteyecektir.

Tüm köpek eğitimlerinin temelinde köpeğin insana itaat etmesi yatmaktadır. İtaat eğitiminin yanı sıra hizmet edeceği av alanında karşılaşacağı olaylara da hazırlanması gerekir. Silah sesinden korkup sağa sola saklanan av köpeği ile koordineli çalışmak mümkün değildir.

Bu nedenle 15 günlük olduktan sonra silah sesine aşina olması sağlanır. Düzenli olarak her gün; silah, kuru sıkı ya da mantar tabancası onun yakınlarında ateşlenir. Amaç hayatı boyunca hizmet edeceği av sahalarındaki önemli özelliklerinden birini kazandırmaktır.

Aport ve Zorunlu aport eğitimleri 6 aylıktan itibaren başlanabilecek eğitimlerdir. Ancak bunun öncesindeki dönem av köpeğini hırslandırmak, hızlandırmak, itaat etmesini sağlamak gibi amaçlardan dolayı boş geçmemelidir. Örneğin av köpeği dışındaki köpeklerde de uygulanan beslenme düzeni av köpeği eğitimi içinde önemli bir yere sahiptir.

Diğer köpeklerde yemeği en son onun yemesini sağlamak hiyerarşiyi anlamasını sağlar. Öğün saatlerinin rutine bağlanması tuvalet alışkanlığını kazanmasında yardımcı olur. Av köpekleri büyük vakitlerini dışarıda geçirdiklerinden beslenme süresi ve sıklığı tuvalet eğitiminden çok kararlı, güçlü ve hırslı yapıya kavuşturmak adına uygulanır.

Örneğin yemeğin uzun süre önünde kalması iç güdüsel olarak onda kazıp saklama dürtüsünü uyandıracaktır. “Bahçede çok yer var kazsın, dursun” tarzı yaklaşım ileride av hayvanlarını da gömme eğilimi sergilemesine sebep olur.

Yemeğini belirlen zaman dilimleri dışında yemek yemesine izin vermek, olur olmadık yerlerde yeme iç güdüsü doğurur. Aynı zamanda köpeğin sahibine olan bağını zayıflatır.

Porsiyonların küçük olması kardeşler arasındaki rekabeti artırır. Rekabetin olduğu yerde yarış, yarışın olduğu yerde de hız ve enerji vardır. Porsiyonların az olması onların aç bırakılacağı anlamına gelmemektedir. Yine alması gereken günlük gramaj  kadar besin verilmeli ama tüm hepsi önlerine tek seferde verilmemelidir.Önünde sürekli yiyecek gören yavru isteksiz ve iş birliğine istekli olmayacaktır.

Günlük besinlerin yanında, vitamin ve kalsiyum takviyesi de yapılarak güçlü bünyeye sahip olmaları sağlanmalıdır. Aşırı yemek vermek hantallaşmasına ve ağırlaşmasına da sebep olacaktır. Günümüz insanlığının sağlık sorunlarının başında gelen obezite köpekler arasında da her geçen gün yayılmaktadır.

7 – 8 haftaya kadar geçen periyod yavrunun anne sütünden faydalanması ve ek gıdalarla takviye edilmesi açısından önemlidir. Bunun yanı sıra kardeşleri ve annesiyle vakit geçiren yavru kendini tanımaya başlarken ilk kuralları da öğrenir.

Örneğin kardeşleriyle oynarken dişlerini sert şekilde kullanması aynı biçimde karşılık bulacak ve ısırma ile ilgili ilk eğitimini almış olacaktır. Sosyalleşmesinin ilk aşamaları da yine bu ortamda gerçekleşecektir. İlerleyen hayatında insan kavramının sürekli olarak yer alacak olması kendisini tanımasını zorunlu hale getirir.

Olumsuz koşullarda bırakılarak sosyalleşmesini tamamlayamayan 7 haftalıktan küçük yavruların yaşadıkları sorunları Köpeklerde Davranış Bozukluğu – Isırma yazısında incelemiştik.

Üzerine basa basa belirtiğim üzere avdaki ya da evdeki sadık dostunu yetiştiricilerden almak son derece önemlidir. İşin mali boyutu yüzünden fabrikasyon usulü annelerinden erken alınan yavruların hayatta kalmaları ve hayatla barışık yaşamaları son derece zordur.

Köpeğin alınıp eve getirilmesi süreci ve öncesi tam bir hazırlık yapılmalı. Ortamı tanıyana kadar kendisine zarar verebileceği tüm dış etkenlerden korunmalıdır. Annesi ve kardeşleriyle birlikte yaşarken kulübe ya da barakasının duvarında olmayan elektrik prizi bile akla gelmeyen en büyük tehlikelerin başında gelir.

4. Temel Eğitimler

Temel eğitimler sadece av köpeği eğitimi konusuna girmez. İnsanlarla bir arada yaşayan tüm evcil köpeklerin alması gereken bir eğitimdir. İster av köpeği, ister koruma köpeği, ister süs köpeği adına ne derseniz deyin tüm köpeklerin saldırı ve savunma silahları oldukça güçlüdür. Bu silahların insanlara karşı kullanılması kötü sonuçlar doğuracaktır.

Temel eğitimi almayan köpeklerin özel görevleri yerine getirmesini beklemek hayal olur. Temel eğitim ve komutlarından bazılarını aşağıda görebilirsiniz.

Av köpeği eğitimi ile diğer köpeklerin eğitimi arasındaki farklardan birinden de bu arada bahsetmek istiyorum. Normalde köpek eğitimlerinde sesli komutlara el ile verilen komutlarda eşlik edebilir. Ancak av sırasında avcının elini kolunu hareket ettirmesi hem taşıdığı silah nedeniyle hem de avı ürkütmemek adına pek mümkün olmamaktadır. Bu nedenle bazı uzmanlar av köpeği eğitiminde işaretlerin kullanılmasını önermiyorlar.

Temel Eğitimler;

• İtaat
• Gel
• Otur
• Bekle
• Otur – Bekle
• Getir
• Getir – Bekle
• Tut
• Tut – Bekle
• Bırak
• Bırak – Bekle
• Yürü
• Koş
• Atla

5. Ferma Eğitimi

Ferma Nedir?

Av köpeğinin gizlendiği yerden avı gözetlemesi. (TDK)

Ferma av köpeğinin koku ve iz sürerek avın yerini bulması, saklandığı yeri tespit etmesi ve sahibi gelene kadar pozisyonunu korumasıdır. Köpeğinin davranışlarını izleyip ferma’yı gören avcı avın yerini yakın şekilde tespit edebilir.

Ferma av köpeğinin olmazsa olmazlarındandır. Avın yerini tespit etmek ve sahibine göstermek yaparken kendisini en iyi hissettiği iş birliğinin başında gelir. Çünkü Ferma ve Aport sahibini mutlu eden davranışlardır. Doğru yaptığında ödüllendirileceğini, sahibinin sevgisini kazanacağını bilir.

Ferma eğitimi küçük yaşlardan itibaren verilmeye başlanmalıdır. Av’a ait  izi / kokuyu takip etme, doğru mesafeye gelip bekleme gibi alışkanlıkları ancak zaman içinde kazanabilir. Küçük yaşlarda verilen doğru eğitim gelişiminin anahtarıdır.

Ferma eğitimi eğitim oltasıyla verilmektedir. Sopanın ucuna 1-2 metre uzunluğunda ip bağlanır ipin ucuna yavrunun dikkatini çekecek bez, kumaş parçası bağlanabileceği gibi kötü kokulu karga vb. hayvanların tüyleri de bağlanabilir. İlerleyen dönemler kötü kokulu av hayvanlarına uyum sağlaması açısındna yararlı olabilir.

Eğitim oltası yavrunun görebileceği şekilde önüne atılır ve beklenir. Dikkati çekilen yavru oltanın ucuna geldiğinde beklemesi sağlanır. Amaç yakalatmak ya da çiğnemesini engellemektir. Ferma pozisyonunda kalması hedeflenir. Sonuç olarak bakıldığında av köpeklerinin avcı ile birlikte olmasının temel sebeplerini şu şekilde sıralayabiliriz.

• Avın yerini tespit etmek ve sahibine göstermek
• Yakalanan avı sahibine getirmek ya da durduğu yeri sahibine işaretlemek

Ferma eğitimi için farklı videolar bulmanız mümkün. Youtube’da benim bulduğum videolara benzer videolar bulmanız mümkün. Videoyu izlemek için buraya tıklayabilirsiniz. Eğitimin farklı şekillerde verildiğini biliyoruz. Bu nedenle bir yönteme karar vermeden önce farklı kişilerin eğitim taktiklerini izlemenizi ve uzmandan destek almanızı öneririm.

6. Aport Nedir? Aport ve Zorunlu Aport Eğitimi

Aport hareketi de tıpkı Ferma gibi av köpeklerine has harekettir. Sahibinin istediği herhangi bir cismi ya da av hayvanını komutla birlikte sahibine getirmesine aport denir.

Genellikle köpek eğitimlerinde belirli komutlar kullanılır. “Otur”, “Kalk”, “Aport” vb. Aslında bu komutlar sahibi ile köpeği arasında zamanla oluşan hareketlerin ismidir. Kolay söylenebilen, vurgusu doğru yapılabilen kelimelerdir ve tek kelimeden oluşur.

Aport eğitiminde iki çeşit yöntem kullanılır. “Aport” ve “Zorunlu Aport”. Aralarında temel fark zorunlu aport’ta köpek tamamen sahibini mutlu etmek adına hareket eder. Getirdiği nesnenin onun gözünde hiç bir anlamı yoktur ve değersizdir. Sahibi istediği için yapar.

Klasik aport eğitiminde ise eğitim için kullanılan nesne köpeğin sahibi ile iyi vakit geçirdiği hatta oyun oynadığı nesne olarak da görülebilir. Zorunlu aport eğitimi köpeği zorlamayı gerektir. Az önce verdiğim video’nun içinde oyun yöntemiyle verilen Aport eğitimi vardı. Zorunlu Aport eğitimi içinse buraya tıklayabilirsiniz.

7. Av Köpeği Eğitimi Sık Sorulan Sorular

Site içi Linkler:

• Köpekler Neden Yalar, Amaçları Nedir?
• Yavru Köpek Tuvalet Eğitimi Nasıl Verilir?
• Yavru Köpek Annesinden Ne Zaman Ayrılır  – Sütten Kesilme
• Köpek Eğitimi Kitabı PDF –  Her Yönüyle Köpeğini Tanı
• Köpeğim Çok Havlıyor – Ne Yapabilirim?

Site Dışı Linkler:

1. Youtube Video 1
2. Youtube Video 2